Stoomcursus actiegericht werken in het IMI te Roosdaal
Enkele dagen geleden streek het Ik zie wat jij niet ziet-team voor de tweede keer neer in het Immaculata Maria-instituut te Roosdaal. De school deed al een beginmeting die peilt naar de huidige situatie, de interesse, de betrokkenheid en de kennis op de school omtrent duurzaamheid. Tijdens deze tweede sessie kregen de leerkrachten een stoomcursus om actiegericht te werken met hun leerlingen, als je het hen vraagt een absolute meerwaarde om vol zelfvertrouwen met het educatief materiaal van Fost Plus, de OVAM en Djapo aan de slag te gaan.
Als de nood het hoogst is …
Enkele maanden geleden bemerkte de werkgroep Milieu van het IMI op school een nood om actie te ondernemen rond duurzaam omgaan met materialen. De werkgroep contacteerde daarom Fost Plus en Djapo om samen een traject op te starten rond ‘Ik zie wat jij niet ziet’. Marleen, leerkracht voor Techniek en Beeld in de 1ste graad en lid van de werkgroep Milieu: “Met dit traject hopen we vooral dat leerlingen op een duurzame manier bijleren: dat ze niet alleen leren waarom zwerfvuil zo erg is of hoe ze het best sorteren, maar dat ze zich die kennis eigen maken en de geleerde lessen ook effectief toepassen. Niet alleen op school, maar ook thuis en bij vrienden.” Saar, leerkracht Kunst en Creatie, Beeld en Project Columbus in de 1ste graad en MEAV in de 2e graad: “En dat ze elkaar durven aanspreken als een vriend afval op de grond gooit.”
Met dit traject hopen we vooral dat leerlingen op een duurzame manier bijleren: dat ze niet alleen leren waarom zwerfvuil zo erg is of hoe ze het best sorteren, maar dat ze zich die kennis eigen maken en de geleerde lessen ook effectief toepassen. Niet alleen op school, maar ook thuis en bij vrienden.
Marleen, leerkracht Techniek en Beeld in de 1ste graad
… is de beginmeting nabij
In de eerste sessie van het traject namen de leerkrachten samen met 75 leerlingen uit de eerste graad deel aan een beginmeting. Daaruit bleek dat zowel leerkrachten als leerlingen vinden dat er nog te weinig gebeurt op school om correct afval te sorteren en verspilling te vermijden. Bovendien werd duidelijk dat leerlingen afval sorteren wel belangrijk vinden, maar dat ze het gevoel hebben dat hun acties geen verschil maken. Kristien, begeleider van Ik zie wat jij niet ziet: “Uit projecten met andere scholen hebben we gemerkt dat als de school actiegericht rond duurzaamheidsuitdagingen werkt, kinderen en jongeren doorgaans hoopvoller naar de toekomst kijken. Omdat ze leren: wij hebben wél impact.”
Actiegericht werken
Als leerlingen zelf de verantwoordelijkheid krijgen om acties te kiezen en te organiseren, dan:
groeit de kans dat de actie zal slagen of de leerlingen er waardevolle lessen uit trekken;
groeit de kans dat de actie duurzame verandering teweegbrengt;
ondervinden de leerlingen dat zij wél een verschil kunnen maken.
Tijdens de nascholing ervaren de leerkrachten zelf hoe actiegericht werken kan verlopen. Ze zijn zelf even leerling en oefenen met verschillende werkvormen. Zo krijgen ze meer zelfvertrouwen om actiegericht aan de slag te gaan met hun leerlingen. Marleen: “Ik weet nu hoe ik dit project kan aanpakken. Ik ben er klaar voor!”
De stoomcursus start met een inspirerend videofragment van een actie rond zwerfvuil, waarna de leerkrachten reflecteren over actiegericht werken in de klas. Ze treden uit hun comfortzone: normaal gezien stellen zij de vragen, maar nu zoeken ze naar antwoorden op een vraag waar geen pasklaar antwoord voor bestaat.
Na de collectieve brainstorm gaan de leerkrachten van start met de projectontwerper:
Prikkel: De leerkrachten gaan in de omgeving op zoek naar situaties waaruit blijkt dat duurzaam omgaan met afval een uitdaging kan zijn op hun school. Ze leggen de situaties vast op foto.
Onderzoeken: De leerkrachten onderzoeken het probleem. Ze gaan op zoek naar oorzaken en gevolgen voor de vaststelling ‘Er ligt veel zwerfvuil op de speelplaats’.
Ideeën voor actie: De leerkrachten verzamelen ideeën en bedenken drie essentiële criteria voor een geslaagde actie. Marleen: “Ik heb nu echt al een beeld van hoe we het kunnen aanpakken. Ik zie het zitten!”
Actie: De Ik zie wat jij niet ziet-begeleider maakt de leerkrachten attent op het belang van het proces: “De actie is een doel om bij te leren, geen middel op zich. Ook een actie die niet slaagt, is van belang, want leerlingen kunnen er lessen uit trekken.”
Kristien steekt de leerkrachten nog een hart onder de riem: “Als jullie met de leerlingen aan de slag gaan en jullie botsen op een probleem, dan kunnen jullie dat altijd bespreken tijdens één van onze coachingmomenten. We luisteren naar jullie verhaal en zoeken een antwoord op concrete vragen. Lukt een actie bedenken met de klas niet zo goed? Dan bekijken we samen hoe we de situatie kunnen omkeren.”
Vooral veel goesting
Na de stoomcursus hebben de leerkrachten van het IMI vooral veel goesting gekregen om het educatief materiaal van ‘Ik zie wat jij niet ziet’ tot leven te brengen in de klas:
De nascholing is echt een meerwaarde: je krijgt inzicht in de logica van het project, in de verschillende stappen. Alles wordt concreet.
Marleen, leerkracht Techniek en Beeld in de 1ste graad
Ik onthoud vooral dat die eerste fasen – de prikkel en de onderzoeksfase – zo belangrijk zijn voor het actiegericht werken. Als je die goed aanpakt, groeit de kans dat je leerlingen mee zijn.
Saar, leerkracht Kunst en Creatie, Beeld en Project Columbus in de 1ste graad en MEAV in de 2e graad
Ik vermoed wel dat die ideeënfase nog uitdagend kan zijn. Want leerlingen kunnen soms heel wilde ideeën bedenken. We moeten hen ondersteunen om van die wilde ideeën haalbare acties te maken.
Marleen, leerkracht Techniek en Beeld in de 1ste graad
Lees ook:
Iedereen aan hetzelfde zeel
Lees hier over de vlammende start van ons traject in Athena Drie Hofsteden.
Naar een zwerfvuilvrije speelplaats
Lees hier hoe STEM-leerkracht Sven en zijn leerlingen van een algemeen duurzaamheidsvraagstuk tot specifieke oorzaken en gevolgen kwamen.
