Wim Geens, Managing Director van Fost Plus, blikt vooruit
“10% van de verpakkingen die op de markt komen, worden niet opnieuw ingezameld voor recyclage. Die materialen zijn dus verloren voor de circulaire economie, en dat is zonde.” Aan het woord is Wim Geens, Managing Director van Fost Plus. De vzw die instaat voor de coördinatie en de financiering van de recyclageketen voor huishoudelijke verpakkingen kwam naar buiten met een recyclagepercentage van 89,9% voor het jaar 2021. Daarmee staat België in het Europese peloton, ondanks een meer dan uitdagend jaar. “In 2021 gingen we van 4 miljoen inwoners die de Nieuwe Blauwe Zak gebruikten naar alle 11,5 miljoen inwoners. Het was een gefaseerde uitrol en de laatste intercommunales zijn pas in oktober overgestapt. Zij zitten nog maar enkele maanden in het nieuwe systeem. Dat we dus zo’n mooie stijging zien in de inzameling – en dus ook in de recyclage – is alles behalve vanzelfsprekend.”
Van die lege verpakking vanaf
Maar dat is niet de enige horde die in 2021 genomen moest worden. De inzameling buitenshuis zat evenmin op kruissnelheid, zij het dan om andere redenen. De opeenvolgende lockdowns en beperkingen maakten dat we minder op kantoor werkten en minder tijd doorbrachten in sportclubs, op festivals of bij sportevenementen – allemaal locaties waar doorgaans flink wat PMD vrijkomt. “Thuis sorteren we doorgaans vrij goed. Door de uitbreiding van de sorteerboodschap, die vorm gekregen heeft in de Nieuwe Blauwe Zak, mogen nu bijna alle plastic verpakkingen bij het PMD gesorteerd worden. Dat minimaliseert de kans op sorteerfouten. Buitenhuis is dat minder evident. Daar willen we doorgaans gewoon zo snel mogelijk van die lege verpakking vanaf. En ja, daar eindigen verpakkingen soms helaas ook als zwerfvuil.”
Het is de doelstelling van Fost Plus om een recyclage-oplossing te bieden voor elke verpakking die op de markt komt. Maar daarvoor moet die verpakking dus wel eerst in de keten geraken. “Vanaf januari 2023 worden de bedrijven die verpakte producten op de markt brengen verantwoordelijk voor de zwerfvuilkost van hun verpakkingen. Het gaat om een uitbreiding van de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid. Vandaag bestaat die al voor de eindelevenscyclus van de verpakkingen, de recyclage dus. Die verantwoordelijkheid kunnen ze uitbesteden door aan te sluiten bij het collectieve systeem van Fost Plus. Voor zwerfvuil willen we ook die coördinerende rol opnemen.”
Duurzame gedragsverandering
Zwerfvuil bestaat uiteraard uit meer dan verpakkingen alleen. Denk maar aan sigarettenpeuken, hondenpoep of kauwgom. Een coördinerende rol wil dan ook zeggen dat Fost Plus wil samenwerken met álle stakeholders in het veld. Verpakkingen dienen daarbij maximaal uit het zwerfvuil gehaald te worden zodat de materialen gerecycleerd kunnen worden en opnieuw in de circulaire economie komen als secundaire grondstof. “Wat goed werkt, willen we behouden. De huis-aan-huis inzameling van PMD bijvoorbeeld. Maar er zal meer nodig zijn. Met de Green Deal Anders Verpakt zetten de industrie en de handel in op minder verpakkingen en herbruikbare verpakkingen. Waar dat kan, zal dat een grote stap vooruit zijn. Innovatieve, digitale systemen moeten er daarnaast voor zorgen dat die eenmalige verpakkingen die toch nog nodig zijn, ook in de recyclageketen terecht komen. De Click is, vandaag nog op een beperkte schaal, daar een goed voorbeeld van.”
Het mag duidelijk zijn dat het om een holistische aanpak gaat. Dat zal ook nodig zijn om de kloof van 90 naar 100% te dichten. “We zijn niet over één nacht ijs gegaan. Samen met de sectorfederaties Fevia en Comeos hebben we een integraal plan opgesteld, onderbouwd met doordachte communicatie en sensibilisering. Dat blijft nodig als je een echte, duurzame gedragsverandering wil teweeg brengen.”
Het uiteindelijke doel? Europa legt strenge recyclagedoelstellingen op. België gaat daarbij nog een stapje verder. Ook in 2021 heeft Fost Plus elk van de vooropgestelde mijlpalen gehaald. “België mag trots zijn op haar efficiënte recyclageketen voor huishoudelijke verpakkingen. Met het traject dat we al afgelegd hebben, 5 nieuwe sorteercentra en binnenkort 5 nieuwe recyclagecentra, creëerden we maar liefst 500 directe en dubbel zoveel indirecte jobs. Welke sector kan dat vandaag nog zeggen? Het komt er nu op aan om ook die laatste stap te zetten, en zo ook morgen de beste van de klas te blijven.”