Zwerfvuil
Nieuws

Fost Plus zet samen met gemeenten en intercommunales pilootprojecten op om de strijd tegen zwerfvuil op te drijven

 

Vandaag neemt het juridische en financiële kader rond zwerfvuil een nieuwe wending. Voortaan moeten bedrijven die bepaalde plastic producten (waaronder verpakkingen) op de Europese markt brengen, in overeenstemming met de Europese richtlijn inzake kunststofproducten voor eenmalig gebruik, de kosten betalen voor bewustmaking en voor het opruimen en verwerken van zwerfvuil in verhouding tot het aandeel afval waarvoor zij verantwoordelijk zijn. In het kader van de omzetting van die richtlijn in Belgisch recht werken de drie gewesten momenteel aan een Interregionaal Samenwerkingsakkoord, dat overigens een ruimere scope aan producten in het zwerfvuil viseert. In afwachting van dat ISA zetten we pilootprojecten om een gecentraliseerde zwerfvuilaanpak in de praktijk te brengen. Zo nemen we de vlucht vooruit en kunnen we efficiënt van start gaan van zodra het wettelijk kader dat toelaat. 

Samenwerking op het terrein

Schaalvoordelen, kennisuitwisseling en kostenbeheer; dat zijn de drie voordelen van het samenwerkingsmodel dat wij voor ogen hebben om de openbare netheid te verbeteren. Het gaat om een samenwerking met de steden en gemeenten op het terrein, met de lokale en regionale beleidsmakers en met de afvalsector, in samenspraak met expertisecentra rond zwerfvuil zoals Mooimakers en Be WaPP. Om de voordelen van een dergelijke samenwerking aan te tonen, hebben we pilootprojecten opgezet met de intercommunale IVAGO (voor Gent) en met de Vlaamse gemeenten Erpe-Mere en Aalter. In Wallonië werken we samen met de intercommunales TIBI (voor Charleroi) en IDELUX (voor de gemeenten Bouillon, Malmedy, Hotton en Tintigny). Op die manier kunnen we onze aanpak testen in uiteenlopende contexten die de diversiteit van het Belgische landschap weerspiegelen. De samenwerking is tweerichtingsverkeer: wij krijgen een duidelijker beeld van de huidige werking van het operationele beheer van zwerfvuil en onze partners ontvangen extra middelen om acties op te zetten die als model voor een mogelijke implementatie kunnen dienen.
 

Erpe Mere

Benadering gericht op ‘risicogebieden’ in Erpe-Mere

Na tellingen van zwerfvuil en een enquête over de perceptie ervan werd een op risicogebieden gerichte benadering geïmplementeerd in de Steenstraat te Erpe-Mere, een straat met zowel winkels als woningen. Doel van dat initiatief was om zowel de bewoners, handelaars als bezoekers te betrekken via nieuwe infrastructuur en een betere communicatie. De concrete maatregelen die werden genomen waren o.a. de installatie van extra sorteereilanden aan de ingang van de winkels, een bijkomende openbare vuilnisbak en extra veegrondes door de gemeentelijke diensten.

Vervolgens werd een tweede enquête afgenomen waaruit bleek dat de deelnemers zich nog steeds even hard storen aan zwerfvuil, maar dat de netheid in de Steenstraat er in het algemeen wel op vooruitgegaan is. De tevredenheid over de netheid was gestegen van 42% bij de eerste enquête naar 75% bij de tweede. Bovendien was het aantal personen dat aangaf dat er “veel tot zeer veel zwerfvuil” in de straat lag, aanzienlijk gedaald, van 50% naar slechts 31%. We zullen tellingen blijven uitvoeren om de impact van de maatregelen op de lange termijn te beoordelen.

Twee soorten benaderingen voor IDELUX

Met het partnerschap met IDELUX, dat 55 gemeenten in de provincie Luxemburg begeleidt, willen we de oorzaken van zwerfvuil beter achterhalen om passende oplossingen te bieden met het oog op een nettere openbare ruimte.
Het project omvat twee benaderingen: IDELUX en Fost Plushebben we met IDELUX  ontwikkelden een algemene benadering, waarbij er affiches worden verstrekt aan de 55 gemeenten van de zone IDELUX om op te hangen op plaatsen waar regelmatig afval wordt achtergelaten, zoals aan de ingang van een sportclub, van een cultureel of administratief centrum of in de buurt van een bushokje of school. In totaal zullen er 3000 affiches en 1100 borden, in het Frans en Duits, in de regio worden verspreid. De affiches vestigen de aandacht op de afbreektijd van afval dat in de natuur wordt achtergelaten.

Idelux

De tweede benadering van het pilootproject richt zich op vier bij IDELUX aangeslotenspecifieke gemeenten: Bouillon, Hotton, Malmedy en Tintigny. Deze gemeenten hebben te kampen met asociaal gedrag , zoals het buitenzetten van vuilniszakken buiten de toegestane tijden, een slecht gebruik van openbare vuilnisbakken door de buurtbewoners en infrastructuur die niet is aangepast aan de seizoensgebonden toestroom van toeristen. Daarnaast willen ze graag afvaleilanden installeren in de openbare ruimte om selectieve inzameling te bevorderen. In samenwerking met IDELUX en Fost Plus hebben de gemeenten enkele specifieke maatregelen   gedefinieerd om een antwoord te bieden op deze overlast. Deze initiatieven versterken de initiatieven die de gemeenten al hebben genomen.
 

Aalter

Gegevens toegankelijk maken in Aalter

Elke stad of gemeente stelt een actieplan op waarin rekening wordt gehouden met diverse indicatoren zoals het aantal vuilnisbakken, de probleemzones voor zwerfvuil, en de opgehaalde hoeveelheden uit de openbare vuilnisbakken. Maar vaak is het moeilijk om al die informatie te beheren. We proberen het gebruik van middelen op het gebied van openbare netheid transparanter te maken door tellingen van zwerfvuil uit te voeren en toezicht te houden op de vullingsgraden van openbare vuilnisbakken.

Na een evaluatie van de beschikbare gegevens in Aalter bleek dat de toegang tot die informatie problematisch was. Om die reden werden er verschillende maatregelen genomen:

  • de vuilnisbakken in de straten werden in kaart gebracht om hun vullingsgraad te meten. Zo konden we de gebieden identificeren waar afval slecht beheerd werd, en beslissen om bepaalde vuilnisbakken te verwijderen of te vervangen.
  • Er werd een speciale container geïnstalleerd in de buurt van de gemeentelijke opslagplaatsen om het afval van de straatvuilnisbakken te verzamelen, zodat de hoeveelheden gemakkelijker konden worden gemeten en gerapporteerd.
  • Dankzij de zwerfvuiltellingen konden we de meest vervuilde gebieden van de gemeente identificeren. Dat leidde tot een diepgaande studie om een passend actieplan op te stellen.

TIBI zet in op toezicht

De intercommunale TIBI is al jarenlang verantwoordelijk voor de inzameling en het beheer van het huishoudelijk afval in 14 gemeenten in de regio Charleroi. Sinds 2018 is TIBI ook verantwoordelijk voor het beheer van de openbare netheid in Charleroi en sinds 2023 ook in Aiseau-Presle. Dat is uitzonderlijk, want over het algemeen is dat de taak van de steden en gemeenten. Met onze hulp breiden ze hun actieterrein nu uit naar toezicht, een dienst die ze graag aan alle Waalse steden en gemeenten willen aanbieden. Aangezien dit een primeur is voor een intercommunale, zetten we met de steun van Be WaPP de contouren uit voor een strenge intergemeentelijke aanpak. Die is enerzijds gebaseerd op de aanwerving van GAS-handhavers' en anderzijds op het gebruik van videobewakingsapparatuur. Bovendien neemt TIBI ook deel aan de uitwisseling van goede praktijken met de intercommunale IVAGO, aangezien die twee organisaties raakvlakken hebben, zowel voor het beheer van het huishoudelijk afval, als op het vlak van openbare netheid.
 

Tibi
IVAGO

IVAGO test AI

In samenwerking met IVAGO testen we de mogelijkheden van artificiële intelligentie om het netheidsniveau te analyseren. Camera’s op dienstvoertuigen scannen de straten en registreren de hoeveelheid en de soorten zwerfvuil. De test moet helpen beoordelen of deze nieuwe meetmethode betrouwbare resultaten kan opleveren die vergelijkbaar zijn met de resultaten van het huidige manuele toezicht door IVAGO. Bovendien worden ook de risicogebieden in kaart gebracht, waardoor we kunnen beoordelen of de veegfrequentie moet worden aangepast. We alvast uit naar de eerste resultaten.
 

Deze pilootprojecten lopen tot eind augustus 2024. De volgende stappen zullen hoofdzakelijk de verdere uitvoering van de gedefinieerde acties en de continue monitoring van hun effect op de netheid omvatten.