Dertig jaar blauwe zak – hoe comfort een gunstige context creëert voor gebruikersparticipatie
In 1994 verscheen de eerste blauwe zak in het Belgische straatbeeld. Dertig jaar later is hij relevanter dan ooit. Meer nog, de sorteerinspanningen die elke burger dagelijks levert, zijn het fundament van een succesvolle circulaire economie.
Toen Fost Plus dertig jaar geleden de selectieve inzameling van PMD introduceerde in België, ging het nog om een absolute primeur in Europa. Sindsdien volgden heel wat landen ons voorbeeld. Vandaag maakt de blauwe zak deel uit van ons dagelijks leven. We kunnen ons nauwelijks nog voorstellen dat we onze verpakkingen niet zouden sorteren.
De blauwe zak zet het comfort van de burger voorop. En dat was ongetwijfeld de sleutel tot zijn grote succes. Iedereen is het er over eens dat afvalbeheer de eerste stap is in het creëren van een duurzame samenleving. Maar in het dagelijks leven verwachten burgers dat het hen makkelijk gemaakt wordt om het juiste te doen.
De laagdrempeligheid van de toegankelijke huis-aan-huisinzameling en de eenvoudige sorteerboodschap creëren dan ook een gunstige context opdat iedereen gemakkelijk kan deelnemen aan het systeem, en zo een bijdrage kan leveren aan een beter leefmilieu. Want zonder sorteren, geen recyclage.
De blauwe zak zet het comfort van de burger voorop.
En dat was ongetwijfeld de sleutel tot zijn grote succes.
De blauwe zak gaat mee met zijn tijd
Door de jaren heen is de blauwe zak blijven evolueren. Aanvankelijk stond de P in PMD nog voor Plastic flessen en flacons, maar enkele jaren geleden werd de inhoud uitgebreid naar alle plastic verpakkingen, inclusief potjes, schaaltjes en folies.
In 2023 zamelden we voor elke Belg meer dan 24 kilogram PMD in – maar liefst 9 kilo meer dan daarvoor. De uitbreiding maakte het nog eenvoudiger voor consumenten, die veel minder hoeven te twijfelen of ze een bepaalde verpakking nu bij PMD mogen sorteren of niet. En ze merken ook het effect op hun restafvalzak, die zienderogen slinkt.
De tijd staat intussen niet stil. Naarmate verpakkingen evolueren en technologie innoveert, blijven we de inhoud verder uitbreiden om steeds meer te recycleren. Zo mogen sinds 1 januari 2023 de steeds populairder wordende capsules van koffie en andere dranken bij het PMD. Ook die uitbreiding bleek een schot in de roos: in het eerste jaar zamelden we al ongeveer 4 van de 10 verkochte capsules in.
Lessen uit de blauwe zak voor beter sorteren buitenshuis
Sorteren thuis is een gewoonte, zoveel is zeker. Evoluerende socio-economische trends maken dat we steeds meer buitenshuis consumeren, waardoor ook daar meer afval vrijkomt dat gesorteerd zou kunnen worden. Maar de infrastructuur wordt vaak nog als ontoereikend beschouwd. Er zijn onvoldoende vuilnisbakken. Of als die er wel zijn, is er geen mogelijkheid om te sorteren. Terwijl het merendeel van de burgers het er wel over eens is dat het schoonhouden van de omgeving, en dus correct met afval omgaan, een gedeelde verantwoordelijkheid is waar zij ook een rol in hebben.
Er is dus wel een wil, maar nog onvoldoende een weg. Om het juiste gedrag overal te stimuleren, is het nodig om sorteren overal gemakkelijk te maken. Fost Plus wil samen met gemeentes en andere partners nadenken over manieren om dat mogelijk te maken. Zo wordt de kloof met het goed ingeburgerde sorteergedrag thuis verder gedicht en vermindert het aandeel materiaal dat verloren gaat in restafval of zwerfvuil.