Wanneer recyclage alleen niet genoeg is
“Verpakkingen worden lichter, efficiënter en we recycleren ze steeds beter. Willen we echter ten volle onze maatschappelijke rol opnemen, en de druk op het milieu verminderen, dan moeten we verder kijken dan recyclage alleen. Producer Responsibility Organisations of PRO’s zoals Fost Plus kunnen een sleutelrol spelen bij die transitie.” Aan het woord is Wim Geens, managing director van Fost Plus.
De hoeveelheid eenmalige verpakkingen die door de leden van Fost Plus op de markt gebracht werden, ligt voor het jaar 2022 op hetzelfde niveau van 2011. Rekening houdend met de bevolkingstoename van zo’n 7 % in diezelfde periode komt dat neer op een significante daling van de hoeveelheid verpakkingen per capita. “We zien een trend. Die is enerzijds het gevolg is van de economische conjunctuur en onze consumptiegewoontes. Anderzijds is dit toch het resultaat van een groeiend bewustzijn. De uitdaging zal nu zijn om die trend te verankeren.”
Minder afval, meer recyclage
Fost Plus biedt een collectieve oplossing voor de invulling van de terugnameplicht van bedrijven voor hun huishoudelijke verpakkingen. Hoewel afvalbeheer een regionale bevoegdheid is, zorgt Fost Plus voor een uniform en efficiënt systeem voor heel het land. “De uitbouw van die recyclageketen voor huishoudelijke verpakkingen, en meer specifiek de invoering van de Nieuwe Blauwe Zak, ligt aan de basis van de daling van het huishoudelijk afval, omdat meer verpakkingen die voorheen noodgedwongen in het restafval terechtkwamen nu bij het PMD gesorteerd kunnen worden voor recyclage.”
De resultaten mogen er zijn: in 2022 werd 95% van de verpakkingen die door de leden van Fost Plus op de markt gebracht werden, gerecycleerd tot secundaire grondstoffen. Deze cijfers plaatsen België in de Europese top. België is een van de acht landen die de Europese recyclagedoelstellingen zal halen, incl. deze per materiaalsoort. “Via de toekenning van recyclagecontracten voor de verschillende materiaalstromen zorgen we ervoor dat die secundaire grondstoffen terug naar de lokale productie-industrie kunnen vloeien. Dat zorgt voor lokale jobcreatie en de mogelijkheid voor Belgische bedrijven om meer gerecycleerd materiaal te gebruiken.”
Inzamelen en sorteren – ook buitenshuis – heeft natuurlijk zijn beperkingen wanneer verpakkingen niet recycleerbaar zijn van in hun ontwerp. Fost Plus werkt daarvoor samen met de bedrijven zelf. Dat gaat verder dan het aanpassen van meerlaagse verpakkingen of carbon black vermijden. “Verpakkingen lichter maken of onnodige onderdelen weglaten is óók ecodesign. Maar dat mag nooit ten koste gaan van de functie die een verpakking moet vervullen. Voedselverspilling door een slecht aangepaste verpakking heeft immers een nog grotere ecologische voetafdruk.”
En daarmee leggen we de vinger op de wonde. “Bedrijven brengen in eerste instantie producten aan de man. Aan de verpakking van die producten hangt een ecologisch én een financieel prijskaartje. Ze hebben er dus alle belang bij om te kiezen voor het meest optimale verpakkingssysteem, op alle vlakken.”
Maatschappelijke rol
Zowel het Europese als het lokale wetgevende kader legt - terecht - een steeds grotere nadruk op hergebruik en preventie. De Packaging and Packaging Waste Regulation schuift ambitieuze doelstellingen naar voor, onder andere voor take-away of drankverpakkingen. “Willen we onze natuurlijke grondstoffen beschermen, ons inzetten voor een schonere leefomgeving en een duurzame toekomst creëren, dan moeten we verder kijken dan recyclage alleen. Ook de bedrijven zijn zich daarvan bewust en nemen die verantwoordelijkheid op. Ik zie daar een rol weggelegd voor PRO’s. Innovatieve verpakkingsmodellen gestoeld op hergebruik of bulk hebben nood aan solide logistieke beheerssystemen. Wij hebben de duidelijke ambitie geuit om een belangrijkere rol op te nemen in die shift richting duurzaam verpakkingsbeheer. PRO’s krijgen zo een steeds grotere maatschappelijke rol; een rol die we willen – en dankzij een stevige basis ook kunnen – opnemen.”